Tasarım Hakları,Hizmet İlişkisinde Hak Sahipliği,Çalışanın Bildirim Yükümlülüğü,İşverenin Tasarıma ilişkin Haklarına ilişkin bilgileri inceleyebilirsiniz.
1. Tasarım hakkı tasarımcıya veya onun hukuki haleflerine aittir.
2. Tasarımın birden fazla kimsenin yaratıcı ortak çaba ve katkılarıyla meydana getirilmiş olması halinde, taraflar arasında aksine bir anlaşma yoksa, tasarımcıların tasarım üzerinde ortak hak sahibi oldukları kabul edilir. Bu durumda tasarımcıların tasarım üzerindeki hakları tasarımın tamamına yaygındır. Tasarım üzerinde bir paylaşma yapılamaz.
3. Ortak hak sahipliğinde, ortaklardan her biri, diğer ortakların haklarını ihlal etmemek şartıyla, tasarımın kullanılması konusunda bağımsız olarak hareket edebilir.
4. Tasarım hakkı üzerindeki tasarruflar için hak sahiplerinin oy birliği gereklidir. Ancak tasarımın kullanılması amacıyla üçüncü kişilere lisans verilmesi söz konusu olduğunda mahkeme mevcut şartları göz önünde tutarak, hakkaniyet düşüncesiyle bu yetkiyi hak sahiplerinden yalnız birine verir.
5. Tasarım hakkının üçüncü kişiye devri halinde diğer ortakların ön alım hakkı vardır. Enstitü, ön alım hakkının diğer ortaklarca kullanılabilmesi için durumu iki ay içinde diğer hak sahiplerine bildirir. Bildirimin tebellüğünden itibaren bir ay içinde kullanılmaması halinde ön alım hakkı düşer.
Etkin Patent ‘ in detaylı açıkladığı tasarım nedir? endüstri ürünleri tasarımı nedir? mimari tasarım nedir? ve rüçhan hakkı nedir? hakkındaki ayrıntılı bilgileri ve Tasarım Tescil Ücreti başlıklı yazımızı incelemenizi öneriyoruz.
Dahası başta internet ve sosyal medya yeni ürünlerin çok hızlı bir şekilde yayılmasına olanak sağlamaktadır. Örneğin yeni ve özgün tasarımlara sahip bir ürün düşük bir bütçeyle kısa süre içinde geniş bir çoğrafya da tanıtımı yapılabilir durumdadır. Üstelik bunun tekel hakkının sizde olması kısa bir süre içinde inanılmaz ekonomik kazançlar sağlayacağı gibi kısa sürede markalaşmanıza da katkı sağlayacaktır.
6. Hak sahiplerinden her biri tasarım tescilinden doğan hakların korunması için gerekli tedbirleri alabilir, hukuk veya ceza davası açabilir. Bu halde davaya katılabilmeleri için diğer hak sahiplerine, dava açan tarafından bir ay içinde bildirim yapılır.
7 . Ortak hak sahipliği durumunda, haciz ve iflas kararları ilgili ortağın veya ortakların tasarım üzerindeki haklarından elde edilecek ekonomik değere uygulanır ve bu kararlar diğer ortakların tasarım hakkını kısıtlamaz.
İÇİNDEKİLER
Hizmet İlişkisinde Hak Sahipliği
1. Aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça memur, hizmetli ve işçilerin bir işletme veya kamu idaresinde yükümlü oldukları faaliyetin gereği veya işverenin talimatı doğrultusunda veya işletmenin ya da kamu idaresinin büyük ölçüde deneyim ve çalışmalarına dayanan ve çalışanların iş ilişkisi sırasında yaptıkları tasarımların hak sahibi bunları çalıştıranlardır.
2. Sözleşmesi gerektirmediği halde, bulunduğu işyerindeki genel faaliyet konusu bilgi ve araçlardan faydalanmak suretiyle bir tasarım yapan memur, hizmetli ve işçinin yaptığı tasarımların hak sahibi bu Kanun hükümlerine göre talep edilmesi halinde bunları çalıştıranlardır. Bu durumda memur, hizmetli ve işçinin yaptığı tasarım üzerinde, bir bedel isteme hakkı mevcuttur.
Çalışanın Bildirim Yükümlülüğü
1.Çalışan kişi 13 üncü maddenin ikinci fıkrası kapsamında bir tasarım geliştirdiğinde, bu tasarımını yazılı olarak ve gecikmeksizin işverene bildirmekle yükümlüdür. Tasarım birden çok çalışan tarafından gerçekleştirilmişse, bu bildirim birlikte yapılabilir. İşveren, kendisine ulaşan bildirimin tebellüğ tarihini, bildirimde bulunan kişi veya kişilere gecikmeksizin ve yazılı olarak bildirir.
2. Çalışan kişi, tasarımın daha iyi açıklanması bakımından görsel anlatımlarını işverene verir.
3. Çalışan, yararlanmış olduğu işletme deneyim ve çalışmalarını, varsa diğer çalışanların katkılarını ve bu katkıların şeklini, yaptığı işle ilgili olarak aldığı talimatları ve söz konusu katkılar yanında kendisinin katkı payını da belirtir.
4. İşveren bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren iki ay içinde, bildirimin hangi hususlarda düzeltilmesi gerektiğini çalışana bildirir. İşverenin söz konusu bildirimin düzeltilmesi konusunda iki ay içinde talep yapmaması halinde, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirim, şartlara uygun olmasa dahi, geçerli sayılır.
5. Çalışanın Kanunda öngörülen şekilde bildirimde bulunabilmesi için, işveren gereken yardımı göstermek zorundadır.
İşverenin Tasarıma İlişkin Hakkı
1. İşveren, çalışanca geliştirilen tasarım ile ilgili hak talebini, çalışanın 14 üncü madde uyarınca yaptığı bildirimin işverene ulaştığı tarihten itibaren dört ay içinde yazılı olarak çalışana bildirmek zorundadır. İşçiye böyle bir bildirimin süresinde yapılmaması veya hak talebinde bulunulmadığına dair bir bildirim yapılması durumunda, işverenin tasarıma ilişkin hakkı ortadan kalkar.
2. İşverenin çalışanca geliştirilen tasarıma ilişkin hak talebinde bulunması halinde ise bununla ilgili bildirimin çalışana ulaşması ile tasarım üzerindeki tüm haklar işverene geçmiş olur.
3. İşverenin tasarıma ilişkin hak talebinde bulunmasından önce çalışanın tasarım üzerinde yapmış olduğu tasarruflar, işverenin haklarını ihlal ettiği ölçüde, işverene karşı geçersiz sayılır.
Çalışanca geliştirilen tasarımlara ilişkin hak talebinde bedel
1. İşveren, çalışanca geliştirilen tasarım üzerinde hak talep ederse; çalışanın makul bir bedelin kendisine ödenmesini isteme hakkı doğar.
2. Bedelin hesaplanmasında tasarımın ekonomik değerlendirilebilirliği, çalışanın işletmedeki görevi ve işletmenin tasarımın gerçekleştirilmesindeki payı özellikle göz önünde tutulur.
3. İşveren, çalışanca geliştirilen tasarıma ilişkin talepte bulunduktan sonra tasarımın korunmaya değer olmadığını ileri sürerek bedelin ödenmesinden kaçınamaz. Ancak, tasarımın korunabilir olmadığı konusunda Enstitü tarafından veya açılan bir dava sonucunda mahkemece karar verilmesi halinde çalışan bedel talebinde bulunamaz.
4. İşverenin, çalışanca geliştirilen tasarıma ilişkin hak talebinde bulunmasını takiben bedel, işveren ile çalışan arasında imzalanan sözleşme veya benzeri bir hukuk ilişkisi hükümlerince belirlenir.
5. Tasarım birden çok çalışan tarafından birlikte gerçekleştirilmişse, bedel ve ödeme şekli her biri için, dördüncü fıkraya uygun olarak, ayrı ayrı belirlenir.
Hizmet İlişkisi Dışında Kalan Sözleşmelerde Hak Sahipliği
1. Aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça memur, hizmetli ve işçilerin bir işletme veya kamu idaresinde yükümlü oldukları faaliyetin gereği veya işverenin talimatı doğrultusunda veya işletmenin ya da kamu idaresinin büyük ölçüde deneyim ve çalışmalarına dayanan ve çalışanların iş ilişkisi sırasında yaptıkları tasarımların hak sahibi bunları çalıştıranlardır.
2. Sözleşmesi gerektirmediği halde, bulunduğu işyerindeki genel faaliyet konusu bilgi ve araçlardan faydalanmak suretiyle bir tasarım yapan memur, hizmetli ve işçinin yaptığı tasarımların hak sahibi bu Kanun hükümlerine göre talep edilmesi halinde bunları çalıştıranlardır. Bu durumda memur, hizmetli ve işçinin yaptığı tasarım üzerinde, bir bedel isteme hakkı mevcuttur.
Çalışanın Bildirim Yükümlülüğü
1. Çalışan kişi 13 üncü maddenin ikinci fıkrası kapsamında bir tasarım geliştirdiğinde, bu tasarımını yazılı olarak ve gecikmeksizin işverene bildirmekle yükümlüdür. Tasarım birden çok çalışan tarafından gerçekleştirilmişse, bu bildirim birlikte yapılabilir. İşveren, kendisine ulaşan bildirimin tebellüğ tarihini, bildirimde bulunan kişi veya kişilere gecikmeksizin ve yazılı olarak bildirir.
2.Çalışan kişi, tasarımın daha iyi açıklanması bakımından görsel anlatımlarını işverene verir.
3. Çalışan, yararlanmış olduğu işletme deneyim ve çalışmalarını, varsa diğer çalışanların katkılarını ve bu katkıların şeklini, yaptığı işle ilgili olarak aldığı talimatları ve söz konusu katkılar yanında kendisinin katkı payını da belirtir.
4. İşveren bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren iki ay içinde, bildirimin hangi hususlarda düzeltilmesi gerektiğini çalışana bildirir. İşverenin söz konusu bildirimin düzeltilmesi konusunda iki ay içinde talep yapmaması halinde, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirim, şartlara uygun olmasa dahi, geçerli sayılır.
5. Çalışanın Kanunda öngörülen şekilde bildirimde bulunabilmesi için, işveren gereken yardımı göstermek zorundadır.
İşverenin Tasarıma İlişkin Hakkı
1. İşveren, çalışanca geliştirilen tasarım ile ilgili hak talebini, çalışanın 14 üncü madde uyarınca yaptığı bildirimin işverene ulaştığı tarihten itibaren dört ay içinde yazılı olarak çalışana bildirmek zorundadır. İşçiye böyle bir bildirimin süresinde yapılmaması veya hak talebinde bulunulmadığına dair bir bildirim yapılması durumunda, işverenin tasarıma ilişkin hakkı ortadan kalkar.
2. İşverenin çalışanca geliştirilen tasarıma ilişkin hak talebinde bulunması halinde ise bununla ilgili bildirimin çalışana ulaşması ile tasarım üzerindeki tüm haklar işverene geçmiş olur.
3. İşverenin tasarıma ilişkin hak talebinde bulunmasından önce çalışanın tasarım üzerinde yapmış olduğu tasarruflar, işverenin haklarını ihlal ettiği ölçüde, işverene karşı geçersiz sayılır.
Çalışınca Geliştirilen Tasarımlara İlişkin Hak Talebinde Bedel
1. İşveren, çalışanca geliştirilen tasarım üzerinde hak talep ederse; çalışanın makul bir bedelin kendisine ödenmesini isteme hakkı doğar.
2. Bedelin hesaplanmasında tasarımın ekonomik değerlendirilebilirliği, çalışanın işletmedeki görevi ve işletmenin tasarımın gerçekleştirilmesindeki payı özellikle göz önünde tutulur.
3. İşveren, çalışanca geliştirilen tasarıma ilişkin talepte bulunduktan sonra tasarımın korunmaya değer olmadığını ileri sürerek bedelin ödenmesinden kaçınamaz. Ancak, tasarımın korunabilir olmadığı konusunda Enstitü tarafından veya açılan bir dava sonucunda mahkemece karar verilmesi halinde çalışan bedel talebinde bulunamaz.
4. İşverenin, çalışanca geliştirilen tasarıma ilişkin hak talebinde bulunmasını takiben bedel, işveren ile çalışan arasında imzalanan sözleşme veya benzeri bir hukuk ilişkisi hükümlerince belirlenir.
5. Tasarım birden çok çalışan tarafından birlikte gerçekleştirilmişse, bedel ve ödeme şekli her biri için, dördüncü fıkraya uygun olarak, ayrı ayrı belirlenir.
Hizmet İlişkisi Dışında Kalan Sözleşmelerde Hak Sahipliği
Hizmet ilişkisi dışında kalan iş görme sözleşmeleri çerçevesinde yapılan tasarımlarda hak sahibi, aksine bir anlaşma yoksa işi veren kişidir.
Öğretim Elemanlarının Tasarımları
1. Yüksek Öğretim Kanunu uyarınca öğretim elemanı sayılan kimselerce geliştirilen tasarımların hak sahipleri, 13 üncü madde hükmünden farklı olarak, bu tasarımları geliştiren öğretim elemanlarıdır.
1. Öğretim kurumu, tasarımla sonuçlanan araştırmalar için özel olarak belli araç ve gereçleri sağlamak suretiyle harcamalarda bulunmuşsa, öğretim elemanları öğretim kurumuna tasarımın değerlendirildiğini yazı ile bildirmek ve talep halinde tasarımın ne şekilde değerlendirildiği ve elde edilen kazanç miktarı hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Öğretim kurumu, kendisine yapılan yazılı bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde, elde edilen kazançtan uygun bir miktarın verilmesini talep edebilir. Ancak, talep edilecek miktar kurum tarafından yapılan harcamaları aşamaz.
Tasarımcı Olarak Belirtilme Hakkı
1. Tasarımcının adı Sicilde,, rüçhan belgelerinde, yayımda ve tescil belgesinde belirtilir.
2. Ekip çalışması sonunda ortaya çıkan tasarımlarda ekipte yer alan tasarımcıların isimleri açıkça belirtilir.
3. Bu hakkın devri ve bu haktan feragat hükümsüzdür.
Gerçek Hak Sahipliğine İlişkin Talep Ve Davalar
1 Tescilli tasarımlar için; koruma talep edilen tasarım, gerçek hak sahibi dışında biri tarafından tescil başvurusu yapılmış veya tescil ettirilmiş ise gerçek hak sahibi olduğunu iddia eden kişinin, tasarım hakkından doğan diğer hak ve talepleri saklı kalmak kaydıyla, tasarım hakkı sahipliğinin kendisine devir edilmesini mahkemeden talep ve dava etme hakkı vardır.
2 Tescilsiz tasarımlar için; koruma talep edilen tasarım, gerçek hak sahibi dışında biri tarafından kamuya sunulmuş ise gerçek hak sahibi olduğunu iddia eden kişinin, tasarım hakkından doğan diğer hak ve talepleri saklı kalmak kaydıyla, tasarım hakkı sahibi olarak tanınmayı mahkemeden talep ve dava etme hakkı vardır.
3 Tasarım hakkı sahipliğinin birden çok kişiye ait olması halinde, gerçek hak sahibi olduğunu iddia eden kişi veya kişilerin bu maddenin birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre hak sahibi olarak tanınmayı talep ve dava etme hakları vardır.
4 Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen talep ve dava hakları, tescilli tasarımın yayımlandığı tarihten veya tescilsiz tasarımın kamuya sunulduğu tarihten itibaren üç yıl içinde ileri sürülmediği halde düşer. Ancak gerçek hak sahibi olmayan kişinin kamuya sunma veya,başvuru anında kötü niyetli olduğunun kanıtlanması halinde hak düşürücü süre uygulanmaz.
5 Bu maddenin birinci ve üçüncü fıkra hükümlerine göre açılan dava ve davada ileri sürülen talepler, dava sonunda verilen kesin hüküm veya açılan davayı herhangi bir şekilde sona erdiren bütün diğer haller ilgilinin talebi üzerine üçüncü kişilere karşı hüküm ve sonuç doğurmak üzere Sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.
Devir Davasının Hüküm Ve Sonuçları
1 Tasarım hakkı sahipliğinin 20 nci madde hükmüne göre değişmesi halinde, üçüncü kişilerin o tasarımla ilgili tüm hakları bu değişikliğin sicile kaydedilmesi ile birlikte sona erer.
2 Gerçek hak sahibi olmadığı sonradan anlaşılan kişi veya onunla lisans anlaşması yapan, eğer tasarımı, 20 nci maddenin beşinci fıkrası hükmü çerçevesinde gerçek hak sahibinin sicile kayıt edildiği tarihten önce kullanmaya başlamışsa veya kullanma için ciddi hazırlıklara girişmişse, gerçek hak sahibinden veya sahiplerinden inhisari olmayan bir lisans verilmesini talep edebilir.
3 Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen talebin yapılması için öngörülen süre iki aydır. Bu süre gerçek tasarım hakkı sahibinin sicile kayıt edildiğinin Enstitü tarafından ilgililere tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.
3 Gerçek hak sahibi olmadığı sonradan anlaşılan kişi veya lisans alan kullanıma başladığı veya kullanım için ciddi hazırlıklar yaptığı sırada kötü niyetli ise, bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları uygulanmaz.
Hakkın Kapsamı, Tüketilmesi Ve Sınırlandırıldığı Durumlar
TASARIM HAKKININ KAPSAMI
1 Tasarımın kullanılması hak ve yetkileri münhasıran tasarım hakkı sahibinindir. Üçüncü kişiler, tasarım hakkı sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarımın
kullanıldığı veya uygulandığı bir ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, sözleşme yapmak için icapta bulunamaz, ithal veya ihraç edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz.
2 Tescilsiz bir tasarım, sahibine birinci fıkrada belirtilen fiilleri engelleme hakkını ancak, korunan tasarımın kopyalanması halinde verir. Ancak, korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak geliştirilen tasarımın, korunan tasarımdan kopyalanmış olduğu kabul edilmez.
3 Yayım erteleme talebi bulunan tescilli tasarımlar için, tasarımlara ait görsel anlatımların ilgili Bültende yayımlanmasına kadar bu maddenin ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
HAKKIN TÜKETİLMESİ
1 Bir tasarımın koruma kapsamına giren tasarımların kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, tasarım hakkı sahibi tarafından veya onun izniyle Türkiyede piyasaya sürülmesinden sonra bu ürünle ilgili fiiller tasarım hakkının dışında kalır.
TASARIM HAKKININ SINIRLANDIRILDIĞI DURUMLAR
1 Tasarım hakkı, aşağıda sayılan durumlarda kullanılamaz;
a Özel amaçla sınırlı, ticari olmayan fiiller,
b Deneme amaçlı fiiller,
c Ticari uygulamadaki dürüstlük kuralları ile bağdaşır olmak, tasarımın normal kullanımını gereksiz şekilde tehlikeye sokmamak ve kaynak göstermek kaydı ile eğitim veya referans amaçlı çoğaltmalar,
ç Yabancı ülkelere kayıtlı olan ve geçici olarak Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan deniz veya hava taşıt araçlarında bulunan ekipman ile bu araçların onarımı için kullanılmak üzere yedek parça ve aksesuarların ithal edilmesi ve bu araçların onarım fiili.
ONARIM AMAÇLI KULLANIM
1 Bileşik ürünün görünümüne bağımlı olan bileşen parçaların, bileşik ürüne orijinal görünümünü yeniden kazandırmak üzere onarım amacıyla ve bu parçaların kaynağı konusunda yanıltıcı olmamak şartıyla kullanılması tasarım hakkının ihlali sayılmaz.
ÖNCEKİ KULLANIMDAN DOĞAN HAK
1 Tescil başvurusunun yapıldığı tarihten veya rüçhan hakkı tarihinden önce, tescilli tasarımın koruma kapsamına giren ve tescilli tasarımdan bağımsız olarak geliştirilmiş bir tasarımı iyi niyetli olarak ticari amaçla Türkiye de kullanmaya başlamış veya bu amaç için ciddi ve etkin hazırlıklar yapmış üçüncü kişiler için önceki kullanımından dolayı, yapmış oldukları ciddi ve etkin hazırlıklarla sınırlı olmak üzere tasarımı kullanma hakkı verilir. Önceki kullanımdan doğan hak Sicile kaydedilerek yayımlanır.
2 Önceki kullanımdan doğan hak, lisans verilmesi suretiyle genişletilemez.
3 Önceki kullanımdan doğan hak devredilemez, ancak bu hak sahibinin bir işletme olması durumunda, hakkın devri işletmenin devri ile mümkündü.
