Kelime ve Logo başvurularında ayırt ediciliğinin tespitinde de diğer marka türlerinde esas alınan kriterler dikkate alınır.
“Kelime + şekil”kombinasyonundan oluşan bir başvuruda “kelime” unsuru tek başına ayırt edici nitelikte değilse ve “şekil” unsuru marka örneğinde tali bir unsur olarak yer alıyorsa başvuru bir bütün olarak ayırt edicilikten yoksundur. Ancak “Şekil ve Kelime” unsurlarının sıra dışı olarak ve başvuruya konu marka örneğini ayırt edici kılacak şekilde birleştirilmesi halinde başvuru ayırt edici nitelik kazanabilir. Münhasıran ayırt edici niteliği haiz şekli bir unsurun, ayırt edici olmayan kelime unsuruna göre marka örneğinde ön planda ve baskın unsur durumunda kullanılması halinde marka bütün olarak ayırt edici nitelik kazanabilir.
Ancak bu durumdaki bir markanın tescili, ayırt edici olmayan kelime unsuru için başvuru sahibine münhasır hak sağlamaz. Şekiller Tescili talep edilen mal ve hizmetlerle herhangi bir ilişkisi bulunmayan, bu mal ve hizmetler için doğrudan tanımlayıcı nitelikte olmayan şekiller kural olarak ayırt edici niteliktedir. Basit Geometrik Şekiller ve Semboller Dikdörtgen, daire, beşgen gibi basit geometrik şekiller ayırt edici nitelikte değildir. Benzer şekilde toplumun farklı kesimleri tarafından yaygın olarak kullanılan “@” gibi semboller ile “$,€, £” gibi para birimi sembollerini münhasıran içeren başvurular, her olayın somut koşulları saklı kalmak kaydıyla, ayırt edici nitelikten yoksundur.
Basit ve Sıradan Mekan Gösterimleri Malların ve hizmetlerin sunulduğu, ilgili sektör açısından genel ve yaygın kullanımı haiz, basit ve sıradan mekan gösterimlerinin (Örneğin; Herhangi bir ayırt edici amblem, logo vb. bir işaret içermeyen sıradan bir benzin istasyonu gösterimi) tek başına ayırt edici nitelikte olmadığı kabul edilir. Üç Boyutlu Şekil Markalarının İki Boyutlu Versiyonları ve Desenler Marka, ihtiva ettiği unsurların tamamı ile bir bütün olarak ürünün kaynağına (üreticisine) işaret etme fonksiyonuna sahip ise ayırt edici niteliğini haiz bulunduğu kabul edilir.
Münhasıran şekilden, özellikle bir ürün şeklinden oluşan figüratif bir işaret, ilgili piyasada diğer üreticiler tarafından üretilen ya da kullanılan diğer ürün şekillerinden uzaklaştığı, standart ürün şeklinin dışına çıkarak özgün bir nitelik kazandığı oranda ayırt edicilik niteliği de artacak ve tescile uygun hale gelecek, standart ürün şekillerine yaklaştığı oranda ise ayırt edicilik niteliğini kaybedecektir. Bir ürün şeklinden oluşan iki boyutlu figüratif bir işaretin ayırt edicilik niteliğinin tespitinde aşağıda belirtilen kriterler esas alınır:
Ürünün karakteristik şekline yakınlığı, Şeklin ilgili sektörün norm ve geleneklerine yakınlığı, Ortalama tüketici kitlesi tarafından herhangi analitik ve karşılaştırmalı incelemeye ve özel bir dikkate gerek duyulmadan ayırt edilebilmesi. Desen ve dekoratif unsurlardan oluşan işaretlerin ortalama tüketici kesimi üzerinde genellikle ürünün kaynağına işaret eden bir ayırt edicilikten ziyade ürünün tasarımına ya da niteliğine yönelik bir algı ve izlenim yarattığı dikkate alınarak, bu tür şekillerin ayırt edicilik niteliğinin incelemesinde kelime ve diğer marka türlerinden farklı olarak güçlü bir özgünlük ve ilgili sektörde kullanılan benzer dekoratif unsurlardan belirgin bir şekilde farklı olma şartı aranır.
Örnek: 1. “Cep Şekli”nden oluşan ve “giyim eşyaları” için tescili talep edilen marka tescil başvuruları,”sektörde yaygın kullanılan cep tasarım şekillerinden farklılaşmaması ve tüketiciler tarafından sadece dekoratif bir unsur olarak algılanacak olması” nedeniyle ilgili mallar için ayırt edici niteliği haiz bulunmamıştır.
2. “Desen Şekli”nden oluşan marka başvurusu, “markanın kaynak gösterme fonksiyonunu yerine getirmediği, ortalama tüketicinin “çoraplar” için tescili talep edilen söz konusu şekli ticari kaynak gösteren bir işaret olarak değil, bu tarz mallar için oldukça yaygın olarak kullanılan bir desen olarak algılayacağı” gerekçeleriyle ayırt edicilik niteliğinden yoksun bulunmuştur.
3. Kâğıt mutfak havluları üzerindeki desenden oluşan marka tescil başvurusunda Avrupa Toplulukları İlk Derece Mahkemesi, “kağıt havlu üzerinde bulunan kabartmaların tüketici tarafından malın ticari kaynağının değil, emiş gücünün göstergesi olarak algılanacağını, teknik olarak kağıt havlunun emiş gücünün göstergesi havlunun kalınlığı olsa da burada önemli olanın tüketicinin algılama biçimi olduğunu, söz konusu şeklin estetik ve dekoratif amaçlı olduğunu, bu tür mallar üzerinde kullanılan bir biçim olduğunu ve bu nedenle de ortalama tüketicinin bu malı diğerlerinden ayırt etmek için yeterli unsurların bulunmadığını” belirtmiştir.
Mahkeme bu kararında, ilgili desenlerin ortalama tüketici kitlesi üzerinde kağıt havlunun amacına yönelik bir algılama yaratacağı, dolayısıyla tanımlayıcı nitelikte olduğu ve bu nedenle de ayırt edicilikten yoksun bulunduğu sonucuna varılmıştır.Şekil Kombinasyonları Bir markayı oluşturan birden fazla şekli unsurdan her biri tek başına ayırt edici nitelikte olmamasına rağmen bu unsurların bir araya getirilmesi bazı durumlarda markaya özgün bir nitelik ve ayırt edici bir fonksiyon kazandırabilir.
Bununla birlikte, bu tür birden fazla şeklin markaya ayırt edici nitelik kazandırabilmesinin en önemli şartı, ilgili piyasadaki standart uygulama ve tasarımların dışına çıkması ve bunun bir sonucu olarak orta düzeydeki ilgili tüketici nezdinde ürünün menşeini/üreticisini gösterme fonksiyonunu elde etmesidir. Bir marka üzerinde ayırt edici nitelikten yoksun birden fazla unsur piyasadaki farklı firmalar tarafından yaygın bir şekilde bir araya getirilerek ürün ambalajlarında kullanılıyor ise bu standart unsurların birbirinden farklı ancak özünde standart ürün şekli ve ortak kullanılan araçlarla tek tek ya da birlikte sunumu markaya ayırt edici nitelik kazandırmayacaktır. Markanın ayırt edici nitelik kazanması, bu standardın dışına çıkmış, orta düzeydeki tüketicinin dikkatini ilk görüşte çekebilcek.
