Patent değerleme metodları nedir, Maliyet, Pazar, Gelir ve gelişmiş değerleme metodlarını ve değerleme yapan kurumları buradan inceleyebilirsiniz. Patent değeri nasıl hesaplanır, Patent değer çeşitleri ve değer göstergelerin neler olduğunu aşağıda inceleyebilirsiniz.

Etkin Patent ‘ in detaylı açıkladığı  Patent Nasıl Alınır başlıklı yazımızı, oldukça yararlı olabilecek Patent Sorgulama ve Patent Alma yazılarımızı ve Faydalı Model Başvuru yazılarımızı Patent Ücretleri sayfamızı incelemenizi öneriyoruz.

 

Değer Değerleme

Değer

  Bir varlığın kullanılması ile gelecekte elde edilecek ekonomik faydanın bugünün fiyatı olarak ifadesi 

 Değerleme

 Bir varlığın parasal değerinin (ekonomik faydanın) tespiti

  Patent Değerlemesi

 Patentlerin (patent korumasıyla birlikte patente konu teknolojinin) değerinin tespiti


Patent Değerlemesi

 Bir patentin değerlemesinin yapılabilmesi için,

 buluşun (teknolojinin) tanımlanabilir bir varlık olması,
 bu varlığın yasal bir unvanının olması (bir sahibinin olması ve transfer edilebilir olması)
 tek başına gelir getirebilir olması gerekmektedir.

Patent Değeri Çeşitleri

 Patent Değerleme Metodları , Farklı değerleme amaçlarına göre ortaya çıkan patent değeri çeşitleri:
 Gerçeğe Uygun Pazar Değeri
 Gerçeğe Uygun Değer
 Pazar Değeri
 Geçmiş Değer
 Elde Etme Değeri
 Kullanım Değeri
 Yatırım (yatırımcı) Değeri
 Hak Sahibi Değeri
 Sigorta Edilebilir Değer
 Teminat Değeri
 Vergi Üzerinden Değer

Patent Değerlemesi

 Birçok varlığın aksine, patent değerlerinin tespiti çok zordur.

 Nedenleri:

 patent gibi şirketler için stratejik öneme sahip varlıkların değerlemesi için gerekli sağlıklı bilgiye ulaşma zorluğu
 patent değerine etki eden çok sayıda faktörün bulunması

Değer Göstergeleri

 Dolaylı Göstergeler

 Yenileme Ücretleri
 Patent Atıfları
 Patent Kapsamı
 Tarifname Detayı
 İstem Sayısı/Uzunluğu/Genişliği/Türü
 İtiraz Sayısı
 Patent Ailesi
 Patent Ömrü
 Patent Sayısı
 Çoklu Göstergeler

 Doğrudan Göstergeler
 Anketler

Değerleme Metodları 

  • Maliyet Metodu
  • Pazar Metodu
  • Gelir Metodu
  • Gelişmiş Değerleme Metotları


Maliyet Metodu

 Patentli teknolojinin aynısının ya da benzerinin geliştirilmesi için yapılan harcamaları esas almaktadır.

 Geçmiş maliyetler (muhasebedeki maliyetler) değil, üretilecek benzer/aynı teknoloji için yapılacak bugünkü maliyetler kullanılmaktadır.

 Patent Değerleme Metodları , Süreç içindeki tüm maliyetler değil, sadece benzer/aynı teknolojiyi üretmek için gerçekleşen maliyetler hesaba katılmaktadır.
 Malzeme, işçi maliyetleri gibi doğrudan maliyetler
 Yönetim maliyetleri gibi bazı genel gider kalemleri
 Benzer/aynı teknoloji için bir yatırımcının ödeyeceği maksimum miktarı ve patentini satmak isteyen bir hak sahibi için de, alt limit tespiti için kullanılabilir.
 

Avantaj

 Geçmiş/bugünkü maliyetlere (tutarlı ölçütlere) dayandığı için güvenilir ve kolaydır
 daha çok aşağıdaki durumlarda kullanışlıdır:

 – Yeni geliştirilmekte olan (varlıkla henüz bir gelirin elde edilmediği) teknolojilerde

 – Minimum düzeyde ekonomik faaliyetin söz konusu olduğu durumlarda

 – Maliyetin makul bir güvenilirlik derecesinde tahmininin söz konusu olduğu sınırlı durumlarda

 – Yasal korumanın zayıf veya teknolojinin nispeten bilinir olduğu durumlarda


Dezavantaj


 – Normal işletme maliyetleri ile patentli teknoloji için yapılan harcamaları ayırdetmek zor olduğundan, tam patent maliyetini hesaplamak zordur.
 – Varlık için yapılan harcama ile o varlığın değeri arasında karşılıklı bir ilişki olmadığından, patentle sağlanacak ekonomik faydaları ihmal eder (patentin ekonomik değerini yansıtmaz).
 – Patentli teknoloji için çoğu zaman benzer/aynı fonksiyonellik/kullanışlılık özelliklerine sahip teknoloji bulmak mümkün olmadığından,uygulanabilirliği kısıtlıdır.

Maliyet Metodu

 İki çeşit maliyet metodu:
 Yeniden Üretme Metodu
 Yerine Koyma (Yenileme) Metodu


Pazar Metodu

 Patent Değerleme Metodları , Değerlemesi yapılacak patentlerin yakın geçmişte lisans, devir vb. işlemlere konu olmuş benzer patentlerle karşılaştırıldığı yöntemdir.


Avantaj


 Benzer patentli teknoloji ve bu teknolojiyle ilgili işlem bilgilerinin mevcut olması halinde, çok kullanışlı, pratik ve anlaşılması kolaydır.
 Gerçekleşmiş bir işlem esas alındığından, bu metotla ulaşılan değer gerçeğe uygun pazar değeridir.
Az sayıda varsayım kullanıldığından ulaşılan değer objektiftir.
Maliyet ve gelir metotlarına göre daha az sayıda analitik işlem içerir.


Dezavantaj

Az sayıda karşılaştırılabilir patent ve işlem bulunur.
Genelde gerçekleşen işlem bilgileri kamuyla paylaşılmaz.
İşlemlere konu olan varlıklar her zaman karşılaştırılabilir değildir.
Benzer patent ve işlem bilgileri bulunması halinde de,söz konusu patentin değerlemesinin istenen şekilde yapılıp yapılmadığı garanti edilemez.
Sadece benzer patentin pazar değeri esas alındığından, değerlemesi yapılan patentle gelecekte sağlanması muhtemel gelir gözardı edilir.
Kullanılan değişkenler çoğunlukla kuramsal olmayan piyasa odaklı (dış) değişkenler olup, bunların toplanması, düzenlenmesi ve analizi, iç bilgilere göre daha zordur.


 Pazar metodu çeşitleri:
 Satış Karşılaştırma Metodu
 Pazar Odaklı Yerine Koyma Maliyeti Metodu
 Karşılaştırmalı Gelir Farkı Metodu

Gelir Metodu

 Patentin ticari kullanımı ile elde edilmesi beklenen ekonomik faydanın bugünkü net değeri cinsinden ifade edilmesi demek olan İskontolu Nakit Akışları (İNA) yöntemini esas alan metottur.

 X = Y / (1+k)n
X: bugünkü değer (gelecekte elde edilecek gelirin k faktörü için bugünkü değeri)
Y: n yıl sonunda elde edilecek gelir (gelecek değer)
k: iskonto oranı (gelecekte Y gelirinin gerçekleşme riski, risk faktörü)
n: yıl


 Gelir metodunun üç temel bileşeni:
 Ekonomik gelir (Y) tahmini
 Zaman periyodu (n) tahmini
 İskonto oranı (k) tahmini

 Avantaj


 Değişik değerleme amaçlarına uygun ve farklı durumlara adapte edilebilir esnekliktedir. Bu nedenle, en çok kullanılan metottur.
Patentle ilgili gelir üretme kapasitesi, gelirin patent ve patentle ilgili varlıklara dağıtımı,patentin beklenen yaşam ömrü, patente yapılan yatırım riski gibi değişkenler açıkça ve tek tek belirlendiği için güvenilirdir.

 Dezavantaj


Birçok tahmini (patentin kullanımıyla sağlanacak gelirin tahmini, gelirin beklenen büyüme eğilimi, gelirin bugünün rakamlarıyla ifade edilmesi için uygulanacak uygun iskonto oranının tespiti, gelir akışının ne kadar süreceği ve ödeme zamanları vb.) gerektirir.

Tahminler için gerekli bilgiler (sektörle ilgili pazar büyüklüğü,büyüme trentleri, şirketlerin pazar payları, riskler, fiyatlama bilgileri gibi) her zaman ulaşılabilir olmadığından, sınırlı bir kullanım alanına sahiptir.

Tahminler için gerekli bilgilerin mevcut olması halinde de,manipüle edilmeye açık hassas ekonomik değişkenleri ve karmaşık metotları içerdiğinden, bu bilgilerin sübjektif nakit akış değerlerini elde etmek için suistimal edilmesi mümkündür.

 karmaşık metotlar, kötü niyetli olmayan hataların yapılmasına da neden olabilir.

 Gelir metodu çeşitleri:

 Gelir Artış Metodu
 Kar Dağıtım Metodu
 Teknoloji Faktörü
 Ulaşılabilir Maksimum Kar (UMK) Metodu
 Teliften Kurtulma Metodu

Gelişmiş Değerleme Medodları

İNA ve karar ağacı modelleri temelli

 Gelişmiş yeni metotlar
 Risk Ayarlamalı Bugünkü Net Değer Metodu
 Olasılık Ağaçları Metodu
 Monte Karlo Metodu
 Duran Varlıklar İçin Seçenekli Değerleme Metodu

 Avantaj

 gelir ve maliyetler hakkındaki varsayımlarla oluşturulan nakit akış modelleri ile ilgili varlığın değer üretmesi için gerekli koşullu olayların açık bir şekilde modellendiği karar ağacı modellerine dayandıklarından, ele edilen değerler gerçeğe daha uygun sonuçlardır.
 patentlerle ilgili yönetim kararlarındaki esnekliklerin dikkate alınmasını gerektiren yüksek miktarlı ve uzun dönemli yatırımların söz konusu olduğu durumlar için daha uygundur.

 Dezavantaj

 gelir metotlarından daha karmaşık matematiksel hesaplamalar içerirler.
 gelir metodundaki tahminlere ek olarak,koşullu olaylar ve bunların olasılıkları da belirlenmelidir.

Değerleme Kullanım Alanları

 Patent kullanımındaki değişim
pasif          aktif
patent       patent
stratejisi    stratejileri

 Teknoloji Transferi
 Lisans, devir, şirket ortaklıkları, şirket birleşme ve devralmaları

 Finansman Temini
 Banka kredileri
 Risk sermayesi

 Sigortacılık Uygulamaları
 Tecavüz, tazminat ve hükümsüzlük davalarına karşı bir önlem

 Vergi ve Muhasebe Uygulamaları
 Patent Bağışı
 Şirket Birleşme / Devralmaları
 Halka arz (hisse senedi değeri)
 Transfer Fiyatlama

 Dava ve Anlaşmazlıklar, İcra, İflas, Haciz Durumları
 İşçi buluşları

Değerleme Yapan Kurumlar

Özel aracı şirketler
 Kurumlar (PL-X, Nihon IR, QED Intellectual Property, PATEV,TAEUS, IPB)
 Platformlar (Yet2.com, UTEK-pax, Patentcafe)

 Patent Avcıları (Troller)

 Patent Vekilleri

 Kamu kurumları
 Japon Patent Ofisi (Patent Değerleme Göstergesi)
 Bölgesel Patent Bilgi Merkezleri (Almanya)

 Patent Ajansları
 Ulusal Sınai Mülkiyet Bilgi ve Eğitim Merkezi (Japonya)
 Finlandiya Buluş Vakfı

 Diğer
 Avrupa Patent Ofisi
 Teknoloji Transfer Ofisleri

Patent Değerleme Programları

 Portfolio-Xpert™
 Nitel analizlerle derecelendirme ve puanlama sistemi (Patent Factor Index-PFI)

 Patent Board
 Patentleri seçkin akademik yayınlarda ve Amerikan ve Avrupa patent dokümanlarında aldıkları atıf sayılarına göre puanlandırma sistemi

 IPScore®
 Nitel değerlemeler (yasal statü, teknoloji, pazar durumu, finans ve strateji olmak üzere 5 faktör altında)
 Nicel değerlemeler (NPV modülü ile, geliştirme maliyetleri, geliştirme zamanı, pazar ve ürün koşulları gibi ek bilgilerin verilmesiyle)

Sonuç

 – Ülkemiz patent değerlemesi ve uygulama alanları konularında gelişmiş ülkelerin çok gerisinde
 – Patent bilinci ve dolayısıyla patent başvuru sayısındaki yetersizliğimiz
–  Değerlemelerde, mümkün olduğu taktirde,birden fazla metodun kullanılması
– Her bir metodun daha uygun olduğu bazı uygulama alanları
– Muhasebe/vergi uygulamaları – Maliyet metotları
– Teknoloji transferi ve finansman temini – Gelir metotları
– Şirket içi yönetim kararları – Pazar metotları
–  Yüksek miktarlı ve uzun dönemli yatırımlar -Gelişmiş değerleme metotları

Yasal Düzenlemeler

Patent Değerleme Metodları , gelişmiş ülkelerdekine benzer uygulamaların olmadığı (işçi buluşları, patent teminatı ile banka kredisi, patent sigortası, muhasebe/vergi uygulamaları, patent bağışıyla vergi indirimi gibi) 

Altyapı çalışmaları benzer ancak yetersiz olan uygulamaların bulunduğu (risk sermayesi, transfer fiyatlama uygulamaları, halka açık firmaların denetimi,mahkeme kararları gibi) 

 Veri temini (altyapı çalışmaları)
 Yasal zorunluluk getirmek

 lisans anlaşmalarının resmi organlara kaydı (OECD ülkelerindeki lisans gelirlerinin yayınlanması zorunluluğu gibi)
 Teşvik edici uygulamalar

 Yıllık ücretlerde sağlanacak indirim

 İşlem kayıtlarının bedelsiz ya da cüzi bir bedel karşılığında gerçekleştirilmesi

 (cüzi bir bedel alınması halinde) tek bir ücret karşılığında istenen sayıda patentin kaydı

 Kayıtlı işlem bilgilerinin değerlemeler için kullanılabilmesi için hak sahiplerinden izin (sözleşmelerde belirtilen bedel üzerinden vergi alınmaması)
 Veritabanı oluşturulması

 Kamu ve özel sektörden bilgilerin derlenmesi

 Halka açık şirketlerin raporları, geçmiş finansal raporlar (bilançolar), bütçeler, fiyat listeleri, vb.,

 Proje yönetim kararları,

 Alım maliyeti ya da tahmini geliştirme maliyetleri, alım tarihi ya da geliştirme zaman aralığı, pazar potansiyeli, mevcut rakip teknolojiler, sektör raporları/yayınları,yayınlanmış anlaşmalar vb.,

 Uzman görüşleri, Mülakatlar,

 Sektör dernek ve odaları, mahkeme kararları, aracı kurumlar vb.

 Değer göstergeleri ile ilgili verilerin düzenlenmesi
 Anket çalışmaları (PATVAL-EU, Japon Patent Ofisi anketi vb.)
 Bilimsel makale, kitap vb. çalışmalar
 Değerleme programları

Bu konuyla ilişkili olan Marka Değerleme Metodları başlıklı yazımızıa inceleyebilirsiniz.
 

Kaynak:

Türk Patent Enstitüsü
Mehmet Nurşad SÖZER
Patent Uzmanı

 Konuyla ilgili bir diğer yazımız olan Marka Değerleme Metodları başlıklı yazımızıda incelemenizi öneriyoruz.