Bergama Kozak Çam Fıstığı Coğrafi İşaret İlanı

Bergama Kozak Çam Fıstığı Coğrafi İşaret İlanı;Kozak Tipi Çam Fıstığı dolgun gövdeli, iri, açık krem renginde, yumuşak yapılı, sivri ucu krem renkli ve küt olan çam fıstığıdır.

COĞRAFİ İŞARET   Başvuru Tarihi :  21.10.2008 Başvuru No : C2008/047 Coğrafi İşaretin Türü : Menşe Adı Başvuru Sahibi : Bergama Ticaret Odası Başvuru Sahibinin Adresi : Bankalar Caddesi No:47/2 Bergama İzmir Ürünün Adı : Çam Fıstığı Coğrafi şaretin Adı : Bergama Kozak Çam Fıstığı Coğrafi Sınırları : İzmir İlinin Bergama İlçesine ait Terzihaliller, Yukarıcuma, Yukarıbey, Aşağıbey, Aşağıcuma, Ayvatlar, Çamavlu, Demircidere, Okçular, Göbeller, Güneşli, Hacıhamzalar, Hisar, Kaplan, Karaveliler ve Kıranlı köylerinde yetişmektedir. Kullanım Biçimi : Markalama Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri: Kozak Tipi Çam Fıstığı dolgun gövdeli, iri, açık krem renginde, yumuşak yapılı, sivri ucu krem renkli ve küt olan çam fıstığıdır.

 BÖLGENİN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ VE ÜRÜNE ETKİSİ

Kozak; Ege denizi çevresinde ki yeryüzü oluşumu içerisinde başkalaşım geçirmiş, yerkabuğu jeolojik tarih çizgisinde ilk önce ortaya çıkmış yaşlı bir coğrafya kesimidir. Bergamanın kuzey batısında olup deniz seviyesinden 500 metreye kadar yükselmektedir. Toprak yapısı fıstık çamı için elverişli olan geçirgenliği yüksek, taneli, granit, gnays, kristalleşen şistler üzerine yaygın yapıda toprağa sahiptir. Bölgemiz Akdeniz iklimine sahiptir. Yıllık ortalama 700-800 mm yağış, 15-16 derece sıcaklık, % 70-80 dolayında nispi nem oranına sahiptir.

 Bölgenin geçirgenliği yüksek, taneli, granit, gnays, kristalleşen şistler üzerine yaygın yapıda toprağa olması fıstık ağacının yeteri kadar olgunlaşmasına ve bu ağaçtan elde edilen iç fıstığın maksimum kalitede olmasını sağlar. Fıstık çamı kazık kök yapan bir bitki olduğundan maksimum verimi vermesi için derin toprak yada çözülmüş ana materyal istemektedir. Bölgemizde yaygın granitli topraklarda 740 metre yüksekliğe kadar çam ormanı bulunmaktadır. Fıstık Çamı yüksek nem ve bol yağış istemesine rağmen taban suyu seviyesinden olumsuz etkilenmektedir. Özellikle sıcaklık ve yağış miktarındaki ekstrem değerler ve sapmalar verimi doğrudan etkilemektedir. Yağışın az, sıcaklığın çok yüksek olduğu kurak dönemlerde iri dolgun gövdeli ve sivri ucu krem renkli olan fıstık zayıflar ve ucu sararır.

 Bergama Kozak Çam Fıstığı’nın Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri   Fiziksel Özellikler : 100 gramında dane sayısı : 138 Boy ( mm ) : 14.25 En ( mm ) :  5,48 İç randımanı ( % ) : 27.73 Kimyasal Özellikler ( % ) : Nem : 4.64 Su aktivitesi (aw) : 4.52 Kül : 41.93 Yağ : 44.90 Protein : 31.97 Karbonhidrat : 13.90 Mineral Maddeler ( mg/100 g ) : Potasyum : 734 Fosfor : 654 Magnezyum : 362 Kalsiyum : 16.33 Demir : 10.83 Çinko : 6.56 Mangenez : 5.83 Sodyum : 4.66 Bakır : 3.30  Yağ asidi bileşimi (toplam yağ asidi içindeki %’si ) : Miristik ( C14:0 ) : 0.04 Palmitik ( C16:0 ) : 6.31 Palmitoleik ( C16:1 ) : 0.90 Heptadekanoik ( C17:0 ) : 0.11 Steraik asit ( C18:0 ) :  3.51 Oleik ( C18:1 ) : 38.31 Linoleik ( C18:2 ) : 47.10 Linolenik ( C18:3 ) : 1.17 Arakhidik ( C20:0 ) : 0.37 Ekosenoik ( C20:1 ) : 0.56 Ekosadinoik ( C20:2 ) : 0.53 Ekosatrionik ( C20:3 ) : 1.76 Henikosanoik ( C21:0 ) : 0.12   Üretim Metodu: Müstahsillerin getirdiği künerler mal kabulde tartılarak depolanır. İşleme için depodan alınarak yıkama ünitesine getirilen küner burada kuru havuza dökülür ve kapalı sistem yıkama kazanında yıkanarak bekleme silosunda depolanır.

Ürünün hazırlanış yöntemi:

 Siloda bir gün bekletilen küner kalibre eleklerine aktarılarak dört boy halinde ayrılır ve kabuk kırma valslerine geçer. Kabuk kırma valslerine gelen küner burada elevetörler aracılığı ile sürekli bi dönüşüme tabi tutularak kırılır, kabuk ve iç fıstık haline gelir. Titreşimli döner elekelerde kabuğundan ayrılan iç fıstık pnömatik ayırıcılardan geçerek biriktirme kovalarına gelir. Biriktirme kovalarınada toplanan iç fıstık delikli plastik kasalara 2-3 cm kalınlığında serilerek istiflenir ve 1 ila 3 gün süren doğal kurumaya bırakılır. Doğal kurumaya bırakılan fıstıklar dönerli fırça sisteminden geçirilerek fıstığın yüzeyine yapışmış zar ve kepek ayrılır.

 Zar ve kepeği ayrılan fıstık kovalarla taşınarak optik ayırıcıda tip dışı ve kırık fıstıklar, cemdik tabir edilen künerler ve kabukları ayrılır. Optik ayırıcıdan geçen fıstık ayıklama bantlarında tekrar gözden geçirilerek biriktirme silosunda depolanır. Biriktirme silosunda bekletilen fıstılar yıkama bölümünde 28-32 OC su ile fırçalı döner yıkama ünitesinde yıkanarak suyu alınmak üzere titreşimli ön kurutmaya geçer. Ön kurutmada suyu alınan fıstık elevatör aracılığı ile 80 OC sıcak hava dolaşımlı kurutma ve dezenfektasyon fırınına geçer. 

Çam Fıstıklarının soğutulma yöntemi ve endüstriyel olarak hazırlanış teknikleri ilgili bilgiler

Dönerli bantlarda hareket halinde kuruyan ve dezenfekte edilen fıstık fırından soğutma ünitesine geçer. Soğutma ünitesinde soğuk havayla karşılaşan fıstık ortam sıcaklığına döndürülerek elevatörle dinlenme bunkerine alınır. Dinlenme bunkerinden kalite kontrol ve son seçme bandına alınan fıstık burada yeniden seçime alınarak son kontrolden geçirilir ve bez torbalara doldurulur. Bez torbalar içinde paketleme bölümüne aktarılan fıstık burada tartılarak ambalajlara dönüştürülür ve takviyeli karton kutulara konularak satışa sunulmak üzere soğuk hava deposunda 8 ‘c ortam sıcaklığında muhafaza edilir. 

Denetleme: Bergama Kozak Çam Fıstığı ‘nın coğrafi işarete uygunluğunun kontrolü, tat ve koku özelliklerinin bilimsel olarak belirlenmesinde bir duyusal analiz yöntemi olan Lezzet Profili Analizi (LPA) tekniği kullanılacaktır. Lezzet Profili Analizi (LPA), bir lezzet bileşeninin nitel ve nicel özelliklerinin tanımlayıcı değerlendirme tekniği ile ayrıntılı olarak incelenmesini sağlayan bir duyusal değerlendirme yöntemidir. 

LPA Tekniğinin işlem basamakları; – Panelist seçimi ve eğitimi – Tat, koku ve tüm lezzeti açıklayan karakter özelliklerinin belirlenmesi ve tanımlanması – Karakter özelliklerinin algılanma sıralarının saptanması ve bir skala sisteminde bu faktörlerin yoğunluklarının derecelendirilmesi – Lezzet şiddetinin değerlendirilmesi – Tat sonrası izlenim ve sürekliliğinin belirlenmesidir.